RvA no. RA/32-16-LV

Initiatiefontwerplandsverordening tot wijziging van het Kiesreglement Curaçao (A.B. 2010, no. 87) (Zitting 2015-2016-096) 

Advies: Met verwijzing naar uw adviesverzoek d.d. 15 juni 2016 om het oordeel van de Raad van Advies inzake bovengenoemd onderwerp en naar aanleiding van de behandeling hiervan op 3 oktober 2016, bericht de Raad u als volgt.

I.    Algemeen

Motivering van de noodzaak van het initiatiefontwerp

De onderhavige initiatiefontwerplandsverordening (hierna: het initiatief-ontwerp) strekt ertoe het kiesstelsel verder te democratiseren opdat de kandidaten met de meeste stemmen op een kandidatenlijst van een politieke groepering die zetels hebben gekregen in een verkiezing van de leden van de Staten eerst in aanmerking komen voor het bezetten van een aan die kandidatenlijst toegekende plaats en dit niet afhankelijk te doen zijn van de volgorde waarop de kandidaten op de kandidatenlijst zijn geplaatst.

Tot het ontwerpen van nieuwe wettelijke regelingen wordt, overeenkomstig aanwijzing 4, eerste lid van de Aanwijzingen voor de regelgeving (hierna: Awr), alleen besloten, indien de noodzaak daarvan is komen vast te staan. De Raad merkt op dat uit de memorie van toelichting niet kan worden afgeleid waarom het noodzakelijk danwel wenselijk is om het kiesstelsel van Curaçao verder te democratiseren. De argumentatie van de initiatiefnemer dat het verder democratiseren van kiesstelsels een tendens is en dat in Sint Maarten dit systeem reeds wordt toegepast, is naar de mening van de Raad niet afdoende om een dergelijke ingrijpende wijziging van het kiesstelsel voor de Staten, te rechtvaardigen. De Raad meent, mede gelet op aanwijzing 5 van de Awr, dat de beoogde hervorming van het kiesstelsel van Curaçao gebaseerd moet zijn op een gedegen verricht onderzoek waaruit blijkt dat de voorgestelde oplossing de juiste oplossing is. Het vorenstaande blijkt niet uit de memorie van toelichting bij het initiatiefontwerp (hierna: de memorie van toelichting). Hierdoor is het moeilijk voor de Raad om vast te stellen of de voorgestelde ingrijpende wijziging van het kiesstelsel van Curaçao noodzakelijk danwel wenselijk is.

De Raad adviseert in de memorie van toelichting op het vorenstaande in te gaan.

Informatievoorziening aan de bevolking

In de memorie van toelichting (eerste tekstblok, voorlaatste volzin) wordt onder verwijzing naar de memorie van toelichting behorende bij het Kiesreglement Curaçao gesteld dat essentiële onderdelen van het Kiesreglement Curaçao door de bevolking zouden zijn geïnternaliseerd o.a. met betrekking tot de zetelverdeling over de kandidaten op de lijst. De wetgever geeft in laatstgenoemde toelichting het motief aan voor de overname door het land Curaçao van essentiële onderdelen van het kiesrecht zoals die voorheen voor de verkiezingen van de Staten van de Nederlandse Antillen en de verkiezingen voor de eilandsraad van het eilandgebied Curaçao golden. Volgens de wetgever heeft de bevolking genoemde essentiële onderdelen geïnternaliseerd en was met het functioneren van dat kiesstelsel vertrouwd. De Raad meent dat daarom gegronde redenen moeten zijn voordat over gegaan kan worden tot hervorming van het huidige kiesstelsel. De bevolking moet tijdig en op een correcte manier over de beoogde hervorming van het kiesstelsel van Curaçao en de implicaties hiervan worden geïnformeerd. In de memorie van toelichting staat niet hoe genoemde informatie aan de bevolking zal worden verstrekt en wat de daarmee gemoeide kosten zullen zijn.

Aangezien voor de uitvoering van de onderhavige (initiatief)landsverordening de beschikbaarheid van informatie van essentiële betekenis is, adviseert de Raad in een afzonderlijk onderdeel van de memorie van toelichting aan de informatievoorziening aandacht te besteden. Ook wordt geadviseerd om overleg te voeren met de eerst verantwoordelijke minister over het in de memorie van toelichting op te nemen nieuwe onderdeel met betrekking tot de informatievoorziening.

II.   Inhoudelijke opmerkingen

1.   Het initiatiefontwerp

a.   De procedure van de voorkeursstemming

Uit de memorie van toelichting volgt dat het initiatiefontwerp ertoe strekt om eerst aan de kandidaten op een kandidatenlijst, die de meeste stemmen hebben behaald een zetel toe te kennen en dat de toekenning daarvan niet moet afhangen van de plaatsing van kandidaten op de kandidatenlijst door de betreffende politieke groeperingen.

Indien dat de doelstelling van het initiatiefontwerp is, meent de Raad dat de procedure van de voorkeurstemming geregeld in artikel 98, eerste lid van het Kiesreglement Curaçao, achterwege dient te blijven.

Deze procedure is dan overbodig geworden en bespaart het hoofdstembureau, bedoeld in artikel 13 van het Kiesreglement Curaçao (hierna: het Hoofdstembureau), wellicht, kostbare tijd en het resultaat komt op hetzelfde neer wanneer direct de kandidaten die de meeste stemmen hebben verkregen naar rato van de verkregen stemmen door het Hoofdstembureau worden gerangschikt.

De Raad adviseert het initiatiefontwerp met inachtneming van het bovenstaande aan te passen.

b.   Artikel I, onderdeel A

In artikel I, onderdeel A van het ontwerp (de laatste volzin van het nieuw voorgestelde artikel 98, tweede lid, van het Kiesreglement Curaçao) staat dat de lijstvolgorde doorslaggevend is, wanneer de kandidaten, bij de rangschikking van de gekozen kandidaten naar het aantal stemmen dat zij hebben verkregen, een gelijk aantal stemmen hebben verkregen. Daar door de beoogde hervorming van het kiesstelsel niet langer de politieke groeperingen maar de kiezer de samenstelling van de leden van de Staten bepaalt, meent de Raad dat zoveel mogelijk voorkomen moet worden dat de politieke groeperingen op een indirecte wijze toch invloed hebben op wie de aan de kandidatenlijst toegekende plaatsen (zetels) zal bezetten. Indien een geval zoals hierboven is beschreven zich voordoet, geeft de Raad in overweging om het lot te doen beslissen. Het voorgaande is volgens de Raad democratischer omdat de kandidaten dan gelijke kansen maken om gekozen te worden.

De Raad geeft in overweging het initiatiefontwerp met inachtneming van het bovenstaande aan te passen.

2.  De memorie van toelichting

a.  Het belang van het kiesrecht

In de tweede volzin van het eerste tekstblok van het onderdeel “Algemeen” van de memorie van toelichting staat dat in de inleidende opmerking van de memorie van toelichting behorende bij het Kiesreglement Curaçao is te lezen dat het Kiesreglement Curaçao de borging van de democratische rechtsstaat dient na te streven. De Raad is daarentegen van mening dat de wetgever in voornoemde toelichting alleen aangeeft dat het kiesrecht één van de belangrijkste karakteristieken en waarborgen van de democratische rechtsstaat is.

De Raad adviseert de memorie van toelichting met inachtneming van het bovenstaande aan te passen.

b.   De financiële paragraaf

In het onderdeel I, onder “2. Informatievoorziening aan de bevolking” van dit advies is ingegaan op het belang van het verstrekken van informatie aan de bevolking over de beoogde hervorming van het kiesstelsel van Curaçao en de implicaties hiervan. Het verstrekken van informatie aan de bevolking brengt extra kosten voor het Land met zich mee. De Raad constateert dat in de memorie van toelichting geen financiële paragraaf is opgenomen. In artikel 11 van de Landsverordening comptabiliteit 2010 staat dat in de toelichting op ontwerpen van wet- en regelgeving een afzonderlijk onderdeel moet worden opgenomen waarin de financiële gevolgen voor en de dekking door het Land worden vermeld.

Hoewel de toelichting op genoemd artikel niets daarover zegt, maakt de Raad naar aanleiding van de laatste volzin daarvan op, dat het artikel alleen ministers bindt. Desalniettemin kan er naar het oordeel van de Raad van een zekere reflexwerking richting de Staten sprake zijn. Immers, de lasten voor de overheid die voortvloeien uit het initiatiefontwerp, zullen op de begroting gaan drukken. In aanwijzing 157 van de Awr wordt ook bepaald dat de memorie van toelichting een verantwoording dient te bevatten over de lasten voor de overheid en de financiële gevolgen van het initiatiefontwerp. Indien een ontwerp voor een landsverordening financiële gevolgen voor het Land bevat, dient overeenkomstig aanwijzing 159 van de Awr in een afzonderlijk gedeelte van de memorie van toelichting aangegeven te worden in welke omvang daaraan meer of mindere uitgaven of ontvangsten zullen zijn verbonden.

Gezien het bovenstaande adviseert de Raad in een financiële paragraaf in de memorie van toelichting de kosten verbonden aan het initiatiefontwerp inzichtelijk te maken en aan te geven hoe deze kosten gedekt zullen worden.

III. Opmerkingen van wetstechnische en redactionele aard

Opmerkingen van wetstechnische en redactionele aard zijn in een bijlage bij dit advies opgenomen en worden geacht hiervan integraal onderdeel uit te maken.

Willemstad, 6 oktober 2016

de fungerend Ondervoorzitter,            de Secretaris,

___________________________     _____________________

mevr. mr. L.M. Dindial                        mevr. mr. C.M. Raphaëla

Zowel het initiatiefontwerp als de memorie van toelichting heeft wetstechnische en redactionele onvolkomenheden. De Raad noemt de volgende voorbeelden.

a.   Het initiatiefontwerp

Opschrift

Voorgesteld wordt het nummer van het afkondigingsblad waarin het Kiesreglement Curaçao is gepubliceerd in een voetnoot op te nemen en daarbij tevens de bijlage waarin het is opgenomen te vermelden.

Aanhef

Voorgesteld wordt “IN NAAM VAN DE KONING!” overeenkomstig artikel 7 van de Bekendmakingsverordening te vervangen door “In naam van de Koning!”.

Overweging

Voorgesteld wordt  in de tweede overwegingen “Volksvertegenwoordigers” te vervangen door “volksvertegenwoordigers”.

Voorgesteld wordt in de laatste overweging “verkiezingslijst” te vervangen door “kandidatenlijst”. Ook wordt voorgesteld, gelet op artikel 1, onderdeel c, van het Kiesreglement Curaçao, “politieke verenigingen” te vervangen door “politieke groeperingen”.

Voorgesteld wordt in de aanhef van het initiatiefontwerp “Heeft, de Raad van Advies gehoord, met gemeen overleg der Staten, vastgesteld onderstaande wijziging van het Kiesreglement Curaçao” overeenkomstig aanwijzing 86 van de Awr te vervangen door “Heeft, de Raad van Advies gehoord, met gemeen overleg der Staten, vastgesteld onderstaande landsverordening”.

Artikel I, onderdeel A

Voorgesteld wordt de aanhef van artikel I, onderdeel A, van het initiatiefontwerp als volgt te laten luiden:

A.   Artikel 98, tweede lid, komt te luiden:

2.

Artikel I, onderdeel B

Voorgesteld wordt de aanhef van artikel I, onderdeel B, van het initiatiefontwerp als volgt te laten luiden:

B.   Artikel 99, tweede lid, komt te luiden:

2.

Artikel I, onderdeel C

Voorgesteld wordt de aanhef van artikel I, onderdeel C, van het initiatiefontwerp als volgt te laten luiden:

C. Artikel 100, tweede lid komt te luiden:

2.

Artikel I, onderdeel D

Voorgesteld wordt de aanhef van artikel I, onderdeel D, van het initiatiefontwerp als volgt te laten luiden:

D. Artikel 103, tweede lid komt te luiden:

2.

Voorgesteld wordt in artikel II van het initiatiefontwerp vóór “datum” het lidwoord “de” in te voegen.

b.   De memorie van toelichting

Algemeen

In de indeling van de artikelsgewijze toelichting is niet goed aangegeven op welk onderdeel

van artikel I van het initiatiefontwerp de toelichting betrekking heeft.

Voorgesteld wordt de artikelsgewijze toelichting op de wijzigingsbepalingen overeenkomstig het initiatiefontwerp onder te verdelen in “Artikel I, onderdeel A”, “Artikel I onderdeel B” enz.

Pagina 1

Voorgesteld wordt in het eerste tekstblok, eerste volzin, van de memorie van toelichting “anderen” te vervangen door “andere”.

Voorgesteld wordt in het eerste tekstblok, tweede volzin van de memorie van toelichting “Memorie van Toelichting” te vervangen door “memorie van toelichting behorende bij het Kiesreglement Curaçao”.

Voorgesteld wordt in de tweede alinea “dit initiatief ontwerp” te vervangen door “deze ontwerplandsverordening”.

Voorgesteld wordt, in het laatste tekstblok, eerste volzin van de memorie van toelichting “Volksvertegenwoordigers” te vervangen door “volksvertegenwoordigers”. Ook wordt, gelet op artikel 1, onderdeel c, van het Kiesreglement Curaçao voorgesteld “politieke verenigingen” in de voorlaatste volzin te vervangen door “politieke groeperingen en “verkiezingslijst” door “kandidatenlijst”.

Pagina 2

Voorgesteld wordt de volzin“ De Fractie van de MAN in de Staten van Curaçao heeft hiertoe dit Initiatiefontwerp ingediend” te schrappen.

Voorgesteld wordt de volzin “Artikel 100 vervalt lid 2 vervalt en komt nu te luiden” te schrappen en in onderdeel “Artikel 100 lid 2:” het lidwoord “in” te vervangen door “is”.

Voorgesteld wordt de volzin “Artikel 103 lid 2 vervalt en komt nu te luiden” te schrappen en in onderdeel “Artikel 103 lid 2 nieuw:” het lidwoord “in” te vervangen door “is”.